Παύλος, ο άγιος πατριάρχης των Σέρβων, το άνθος το σπάνιο, πού μοσχοβόλησε Ορθοδοξία σε δύσκολους καιρούς.

Πατριάρχης Παύλος Σερβίας

Εκοιμήθη στις 15 Νοεμβρίου 2009

Παύλος, ο άγιος πατριάρχης των Σέρβων, το άνθος το σπάνιο, πού μοσχοβόλησε Ορθοδοξία σε δύσκολους καιρούς.

«Μόνον Συ, Κύριε, γνωρίζεις τι χρειάζεται εις ημάς»
(η προσευχή του Πατριάρχου Σερβίας κ. Παύλου).

«Κανένας στη θορυβωδέστατη εποχή μας δεν μιλούσε τόσο χαμηλόφωνα και ταυτόχρονα δεν ακουγόταν μακρύτερα. Κανένας δεν μιλούσε λιγότερο και η ομιλία του να έλεγε περισσότερα. Κανένας στη θεληματικά τυφλή εποχή μας δεν αντίκριζε την αλήθεια με περισσότερη ηρεμία».

Μ. Μπέκοβιτς (Matija Beckovic – Матија Бећковић), Σέρβος ποιητής για τον Πατριάρχη Παύλο

Ο Πατριάρχης Παύλος γεννήθηκε στις 11 Σεπτεμβρίου 1914 στο Κούτσαντσι της Σλαβονίας (Κροατία).Έμεινε ορφανός από την πολύ μικρή του ηλικία.Σπούδασε στη Θεολογική Σχολή του Βελιγραδίου, εργάσθηκε όμως σε διάφορες εργασίες, ακόμη και ως φορτοεκφορτωτής λιμανιού και ως οικοδόμος, προκειμένου να επιβιώσει. Το 1948 εκάρη μοναχός, από το 1955 ως το 1957 έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Επιστρέφοντας στην πατρίδα του εξελέγη επίσκοπος Ράσκας και Πρίζρεν στο Κοσσυφοπέδιο.
Πατριάρχης Σερβίας εξελέγη την 1η Δεκεμβρίου 1990 με τον αποστολικό τρόπο, δηλαδή με κλήρωση από εκλεγέν τριπρόσωπο. Και ήταν ο μόνος που δεν επιθυμούσε να εκλεγεί Πατριάρχης. Όταν του ανακοινώθηκε ότι εξελέγη Πατριάρχης, στενοχωρήθηκε πολύ. ήταν ο μόνος που δεν επιθυμούσε να εκλεγεί Πατριάρχης. Προσευχήθηκε πολύ και δέχθηκε με ταπείνωση το θέλημα του Θεού, βάζοντας όμως ένα τάμα για τον εαυτό του στην προσευχή αυτή: «Θεέ μου, Συ γνωρίζεις ότι δεν έχω τις δυνάμεις και την ικανότητα να ανταπεξέλθω σε αυτό το υψηλό λειτούργημα, να γίνω Πατριάρχης, ποτέ μου δεν το επεθύμησα ούτε καν το σκέφτηκα. Βάζω όμως ένα τάμα από τώρα και στο εξής μέχρι να πεθάνω, να Σου λειτουργώ καθημερινά, και Εσύ, όπως γνωρίζεις, να αναπληρώσεις τις ελλείψεις μου και τις ατέλειές μου». Και όντως ο μακάριος αυτός άνθρωπος του Θεού λειτουργούσε καθημερινά, όπου και αν βρισκόταν. Προτού τέλεση την θεία Λειτουργία, δεν αναχωρούσε για κανένα σκοπό. Ακόμη και όταν ήταν εκτός Σερβίας, σε αποστολές, λειτουργούσε στο δωμάτιο του ξενοδοχείου. Το σπάνιο αυτό λειτουργικό του φρόνημα και η εσωτερική του ζωή τον ανέδειξαν σε αληθινό εκκλησιαστικό ηγέτη, γι’ αυτό τον αγαπούσε πολύ ο λαός, αλλά και οι αποφάσεις του σε κρίσιμα θέματα ήταν πάντοτε σοφές και μέσα στο θέλημα του Θεού.
Μετά την εκλογή του απευθυνόμενος στην Ιερά Σύνοδο είπε: «Οι δυνάμεις μου είναι μικρές και σεις το γνωρίζετε. Εγώ σ’ αυτές δεν ελπίζω. Ελπίζω στη βοήθειά σας και, επαναλαμβάνω, στη βοήθεια του Θεού, με την οποία Εκείνος μέχρι σήμερα με στήριξε». Κατά δε την ενθρόνισή του την επόμενη μέρα είπε τα εξής: «Ανερχόμενος ως 44ος Πατριάρχης Σερβίας στον θρόνο του αγίου Σάββα δεν έχω κανένα δικό μου πρόγραμμα. Το πρόγραμμά μου είναι το Ευαγγέλιο του Χριστού η καλή αυτή αγγελία περί του Θεού μεθ’ ημών και της Βασιλείας Του εντός ημών εφ’ όσον με την πίστιν και την αγάπην Τον δεχθούμεν»! 
Κυκλοφορούσε και ως Πατριάρχης μόνο με τα δημόσια μέσα μεταφοράς, κοιμόταν σε ένα απλό φτωχικό δωμάτιο, στο Πρίζρεν δε σε μια ψάθα, έραβε και επισκεύαζε μόνος του τα ενδύματα και τα υποδήματά του και ετοίμαζε το πάντοτε νηστίσιμο φαγητό του ο ίδιος. Από τότε που εξελέγη Πατριάρχης, λειτουργούσε κάθε μέρα! Αυτός δε έδωσε λύση στο οδυνηρό σχίσμα της λεγόμενης «Ελεύθερης Σερβικής Ορθοδόξου Εκκλησίας» και την οδήγησε στους κόλπους του Σερβικού Πατριαρχείου.
Η εκλογή του συνέπεσε με την πιο τραγική περίοδο της ιστορίας της Σερβίας, τότε που ο φρικτός πόλεμος κατέστρεφε την άλλοτε ενωμένη Γιουγκοσλαβία. Τότε ακριβώς έδειξε την αγιότητά του. Συνέπασχε με τον μαρτυρικό λαό της καταφανώς αδικούμενης Σερβίας, αλλά ποτέ δεν παρασύρθηκε και μάλιστα καταδίκαζε έντονα κάθε ακραίο εθνικισμό,μπόρεσε να συνδυάσει κατά τέλειο τρόπο τα πιο δύσκολα στοιχεία στην κρίσιμη εποχή που είχε την πνευματική ευθύνη της Εκκλησίας της Σερβίας: Να κρατηθεί δηλαδή πάνω από τους φανατισμούς και τις εθνικές εχθρότητες, χωρίς όμως να προδώσει τον λαό του.
 «Ότι η ζωή είναι δύσκολη δεν είναι εξαίρεση, είναι ο κανόνας. Μόνο ο 20ος αιώνας πίστεψε ότι η ζωή είναι εύκολη και ευχάριστη, ένα όνειρο που δεν υπήρξε ποτέ στην ιστορία(…) Τις δυσκολίες όμως μπορούμε ευκολότερα να τις υποφέρουμε όταν μέσα μας και ανάμεσά μας υπάρχει ανθρώπινη ζεστασιά. Επειδή κατά τη Δευτέρα Παρουσία Του ο Κύριος δεν θα μας ρωτήσει σε τι καιρούς ζήσαμε, αλλά πώς φερθήκαμε στον πλησίον μας. Ήταν η «κόλαση»μας ή ο «παράδεισός»μας;»
«Κάτω από τον ήλιο υπάρχει αρκετός χώρος για όλους», έλεγε και τόνιζε: «Την ειρήνη τη χρειάζονται εξίσου όλοι οι άνθρωποι· όπως εμείς, το ίδιο και οι εχθροί μας».
«Δεν υπάρχει», φώναζε, «συμφέρον ούτε εθνικό ούτε προσωπικό που θα μπορούσε να αποτελεί δικαιολογία του να μην είμαστε άνθρωποι»!
«Η Εκκλησία μας δεν θα δεχόταν ποτέ, ούτε στο όνομα Μεγάλης ούτε στο όνομα Μικρής Σερβίας να εγκατασταθούν στρατόπεδα εξοντώσεως ανθρώπων».
«Για έναν Ορθόδοξο χριστιανό είναι χίλιες φορές καλύτερα να σκοτωθεί ως χριστιανός, παρά να σκοτώσει και να γίνει δολοφόνος!».
”Ο Χριστός είπε στους μαθητές του: Σας στέλνω σαν πρόβατα ανάμεσα σε λύκους. Γι’ αυτό να είσθε φρόνιμοι σαν τα φίδια και αθώοι και ακέραιοι όπως τα περιστέρια. Η σοφία θα μας προστατέψει από τους λύκους, και η αθωότητα θα μας αποτρέψει από το να γίνουμε λύκοι.”
«Η Ορθοδοξία είναι μια πίστη που αναγνωρίζεται από το πώς ζούμε, από τον τρόπο που ενεργούμε, από το πώς συμπεριφερόμαστε. Η Ορθοδοξία είναι ένας τρόπος ζωής. 
Μην μιλάτε στους ανθρώπους για τον Κύριο, αν δεν θέλουν να ακούσουν γι’ Αυτόν. Ζήστε όπως ο Κύριος και οι ίδιοι θα σας ρωτήσουν για να μάθουν…
Όλοι άκουσαν τους λόγους αυτούς, όμως πολλοί δεν θέλησαν να υπακούσουν. Μεταξύ αυτών και εκείνοι, οι οποίοι στην γενέτειρά του (σημερινή Κροατία), κατά την διάρκεια του πολέμου του ‘90, κατεδάφισαν τον Ορθόδοξο ναόν μόνον και μόνον επειδή σ’ αυτόν βαπτίσθηκε ο Πατριάρχης των Σέρβων! Τούτο συνέβη, ενώ σε ακτίνα 40 χιλιομέτρων από τον ναό δεν γίνονταν καν μάχες.
”Αυτός ήταν ο μέγας Πατριάρχης Παύλος! Υπήρξε ο μόνος που ήταν τόσο ξεκάθαρος, τόσο κρυστάλλινος, τόσο ακέραιος και ασυμβίβαστος! Αληθινός! Όπως ήταν όλη η ζωή του: Εφαρμοσμένο Ευαγγέλιο πτωχείας, απλότητας, αγάπης. Ένας γνήσιος μαθητής του Χριστού. Αληθινός Επίσκοπος.Ένας άγιος!” (Στ. Μποζοβίτης)
Εκοιμήθη στις 15 Νοεμβρίου 2009.
Άγιε Παύλε, πατριάρχα των αδελφών μας Σέρβων, πρέσβευε υπέρ ημών στο Θεό. Αμήν.

***

Γράφει ο π.Λίβυος: «Ο επίσκοπος της εκκλησίας του Χριστού Παύλος και Πατριάρχης της Σερβικής εκκλησίας, δεν άσκησε -ως συνήθως γίνεται από τις θέσεις αυτές- εξουσία. Δεν άφησε τον εαυτό του να γοητευθεί από την δαιμονική γοητεία της εξουσίας. Δεν υπηρέτησε την διπλωματία. Ούτε ιερή ούτε ανίερη. Δεν έκανε μικροπολιτική και μακροπολιτική. Ήταν Χριστιανός. Ακέραιος. Αυθεντικός. Μαρτυρικώς μαρτυρών την πίστη του στο Χριστό.
Αγωνίστηκε κόντρα σε όλες τις αντιεκκλησιαστικές, αντιχριστιανικές κοσμικές απόψεις και αντιλήψεις ότι η διοίκηση της εκκλησίας δεν ασκείται με προσευχή και νηστεία, με αρετή και πνευματικότητα, αλλά με δημόσιες σχέσεις, με διπλωματία και πολιτική. Καθώς δε και με την νεοεκφρασθείσα αλλά καθόλου άγνωστη από το εκκλησιαστικό παρελθόν άποψη ότι η αποστολή του επισκόπου δεν είναι η τέλεση της Θείας Ευχαριστίας και η εν Χριστώ διακονία, αλλά η διοικητική γραφειοκρατική συνδιαλλαγή με το κράτος και τις εξουσίες του κόσμου τούτου, κάτι σαν εκκλησιαστικός νομάρχης. 
Ο Πατριάρχης Παύλος εκλέχτηκε με κλήρο κατά την Σερβική παράδοση. Δεν πήρε μέρος σε συντεχνίες και εκλογικά μαγειρέματα. Άφησε τον Θεό να μιλήσει μέσα από καθαρές διαδικασίες. 
Όταν κηρύχτηκε από τον υπεραντλαντικό σουλτάνο (Η.Π.Α) ο πόλεμος ενάντια στην Σερβία δεν υπεράσπισε τον λαό του μόνο με παρουσία, φιλανθρωπική διακονία κ.α τα οποία επιτυχώς πολλές φορές διεκπεραιώνουν και μη θρησκευτικές ομάδες εθελοντών ακτιβιστών και οργανισμών. Αλλά ως αληθινός χριστιανός επίσκοπος μπόλιασε την φιλανθρωπία με την προσευχή και νηστεία. Δεν έφαγε λάδι όσες μέρες κράτησε ο πόλεμος πενθών για τον σφαγιασθέντα λαό του και τελούσε την Θεία Λειτουργία καθημερινά όπου και εάν βρισκόταν. »

***

”Τίποτα δεν είναι πιο πολύτιμο στη ζωή του ανθρώπου από την προσευχή. Η προσευχή κάνει το αδύνατο δυνατό . Η προσευχή είναι αναγκαία για την ψυχή του ανθρώπου, όπως είναι ο αέρας για την αναπνοή. Όποιος δεν προσεύχεται στερείται της συνομιλία με το Θεό και μοιάζει με το δέντρο που δεν αποδίδει καρπούς και κόβεται και ρίχνεται στη φωτιά (Ματθ. 7:19). Η νύχτα είναι πολύ κατάλληλη στιγμή για μοναχική προσευχή. Είναι μια ώρα που όλα είναι ήσυχα και ήρεμα. Όλα είναι σιωπηλά και η προσευχή που αναβλύζει από τα βάθη της καρδιάς στη σιωπή της νύχτας ακούγεται, και η χάρη του Θεού εγκαθίσταται στην ψυχή σε ακόμη μεγαλύτερη αφθονία.”
”Ο Χριστός είπε στους μαθητές του: Σας στέλνω σαν πρόβατα ανάμεσα σε λύκους. Γι’ αυτό να είσθε φρόνιμοι σαν τα φίδια και αθώοι και ακέραιοι όπως τα περιστέρια. Η σοφία θα μας προστατέψει από τους λύκους, και η αθωότητα θα μας αποτρέψει από το να γίνουμε λύκοι.”
”Ο δρόμος του Θεού δεν είναι εύκολος, αλλά είναι τίμιος.”
”Η Ταπείνωση, είναι η μητέρα, το θεμέλιο και η βάση όλων των ευαγγελικών αρετών.”